ارزیابی علل بروز چند شاخگی در لاین مادری هیبرید آذرگل آفتابگردان (Helianthus annus L.)

حفظ خلوص ژنتیکی والدین ارقام هیبرید، از ضرورت‌های تجاری سازی این ارقام است، معهذا تولید فنوتیپ‌های جدید، باعث ایجاد شبهه‌ از بین رفتن خلوص ژنتیکی این والدین شده و تولید بذرهای یکنواخت ارقام هیبرید را با چالش مواجه می‌سازد. بروز انواع چندشاخه در لاین مادری هیبرید آذرگل آفتابگردان از جمله این موارد چالش برانگیز محسوب می‌شود. این آزمایش در چند مرحله شامل 1- مرحله ژنتیکی مشتمل بر انواع تلاقی‌ها بین بوته‌های تک‌شاخه، دوشاخه و سه‌شاخه (بوته‌های مشکوک) طی سال‌های 1392 تا 1394 در موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر انجام شده و نتاج حاصله با والد تک‌شاخه تلاقی برگشتی داده شدند، 2- مرحله مولکولی که طی آن نشانگر‌های مولکولی مربوط به چندشاخگی که قبلاً شناسایی شده بودند روی بوته‌هایی از والد مذکور و نیز ژنوتیپ‌های تک‌شاخه و چندشاخه واقعی آفتابگردان آزمون شدند و 3- مرحله بیوانفورماتیک که طی آن وجود عناصر سیس مرتبط با پاسخ ژن به عوامل محیطی در پروموتر ژن‌های عامل چندشاخگی که در سایر گونه‌های گیاهی شناسایی شده بودند، مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج تجزیه و تحلیل ژنتیکی نشان داد که در تمام تلاقی‌ها، کلیه نتاج (239 بوته) تک شاخه بودند. در ارزیابی مولکولی، الگوی نواربندی بوته‌های مشکوک با الگوی نواربندی لاین‌های تک‌شاخه واقعی کاملاً مشابه بود و هر دوی آنها متفاوت از الگوی نواربندی لاین‌های چندشاخه واقعی بودند. در بررسی‌های بیواینفورماتیکی مشخص شد که پروموتر ژن‌های عامل شاخه دهی سایر گونه‌های گیاهی واجد حداقل یک عنصر سیس مرتبط با پاسخ به عوامل محیطی نظیر سرما و خشکی بودند. بر اساس نتایج مراحل مختلف این تحقیق، دلایل کافی جهت دخالت عوامل ژنتیکی در بروز پدیده چندشاخگی در لاین مورد بررسی بدست نیامد.